Zbigniew Dobrzyński
DOBRZYŃSKI Zbigniew, właściwie Zbigniew Leopold Swinarski, także Swinarski-Dobrzyński (15 listopada 1935 Warszawa – 14 maja 1984 Warszawa),
aktor, kierownik artystyczny teatru.
Był synem Stanisława Swinarskiego i Leokadii Swinarskiej, secundo voto Dobrzyńskiej; wieloletnim partnerem życiowym aktorki Kaliny Pieńkiewicz. W związku z drugim małżeństwem matki, do jego nazwiska Swinarski, urzędowo dodane zostało nazwisko ojczyma. Jako łącznik brał udział w powstaniu warszawskim, z którego wyszedł ze złamanym kręgosłupem i półtora roku trwającą ślepotą. Po długim pobycie w szpitalu uzupełniał wykształcenie i jednocześnie, aby utrzymać młodszego brata, pracował jako furman i pomocnik murarski, zdobył też zawodowe prawo jazdy. Od 1955 był kierowcą autobusu w Teatrze Ziemi Mazowieckiej w Warszawie, zaczął też statystować, a w sezonie 1956/57 został zaangażowany do zespołu artystycznego jako pomoc aktorska.
Od września 1957 do końca kwietnia 1959 był aktorem Teatru Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, gdzie zagrał: Staszka w Romansie z wodewilu, Fernanda w Lecie w Nohant, Battistę w Emilii Galotti, a potem występował z zespołem Lubelskiego Teatru Objazdowego (Państwowe Przedsiębiorstwo Imprez Estradowych). Przeniósł się do Łodzi, gdzie zdał egzamin wstępny na Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej i został w 1959 przyjęty na II rok. Studia ukończył w 1962, egzamin magisterski zdał w maju 1970.
Podczas studiów i po ich zakończeniu grał dużo w filmach, a pracę w teatrze zaczął dopiero w 1965. W kolejnych sezonach angażował się w Warszawie: do Teatru Polskiego (1964/65 i 1965/66), Teatru Ludowego (1966/67), Teatru Ziemi Mazowieckiej (1967/68) i Teatru Klasycznego (1968/69–1970/71). W tych latach zagrał takie role, jak: Mirmidon (Sławna historia o Troilusie i Kressydzie, 1965), Hank (Noc iguany, 1966), Bobojedow (Wrogowie Maksyma Gorkiego, 1967), Kadet (Cyrano de Bergerac, 1967), Benvolio (Romeo i Julia, 1968), Emil i Leon (Dama od Maxima, 1968), Lord Harley (Szklanka wody, 1971).
W 1970 reżyserował duże widowiska polityczne, m.in. koncert pod tytułem „Centralne Święto Młodości ZMW”; z programami poetycko-muzycznymi jeździł po kraju odwiedzając obozy młodzieżowe Związku Młodzieży Wiejskiej.
W 1971 odszedł z teatru i przy Zarządzie Głównym Polskiego Związku Esperantystów założył stały Polski Teatr Esperanto im. Antoniego Grabowskiego; został jego kierownikiem artystycznym i aktorem, a aktorką i współorganizatorką była Kalina Pieńkiewicz. W języku esperanto grali sztuki: Bliski nieznajomy, Hipnoza, Życie rodzinne według Stefanii Grodzieńskiej, Otwórz drzwi, Szczęśliwe wydarzenie, też adaptację Pana Tadeusza. Z tymi przedstawieniami zapraszani byli na Kongresy Esperantystów na całym świecie; byli m.in.: w USA, Belgii, Danii, Holandii, Jugosławii, Szwecji, Islandii, RFN, Austrii, we Włoszech. W Polsce występowali w klubach esperantystów, grali także w mieszkaniach prywatnych. Teatr ten działał do końca 1982. W 1983-84 Dobrzyński, oraz Kalina Pieńkiewicz, byli lektorami podziemnego Radia „Solidarność” Regionu Wrocław.
W 1960–71 wystąpił w kilkunastu filmach, m.in. w Rozwodów nie będzie, Prawie i pięści, Wilczych echach, Ścianie czarownic, a także w kilku telewizyjnych serialach, np. Doktor Ewa, Podziemny front. Był wieloletnim członkiem Polskiego Związku Esperantystów.
Bibliografia
Almanach 1983/84; Leksykon filmów (il.); Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Dz. Lud. 1979 nr 119; Zarzewie 1970 nr 11 (il.), 1974 nr 40; Życie Warsz. 1984 nr 116, 118; Akta (fot.), ZASP; Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Almanach 1944–59; www.filmpolski.pl; Inf. Jowity Pieńkiewicz.
Ikonografia
Fot. – IS PAN, ITWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
Biogram w Almanachu Sceny Polskiej
Zbigniew Dobrzyński, właśc. Z. Leopold Swinarski (15 XI 1935 Warszawa - 14 V 1984 Warszawa), aktor, kier. art. teatru. W 1955 zaczął pracować jako kierowca Sceny Objazdowej Ziemi Mazowieckiej T. Ludowego w Warszawie. Wkrótce zaproponowano mu statystowanie. W sez. 1956/57 został "pomocą aktorską" T. Ziemi Mazowieckiej, a od sez. 1957/58 aktorem T. Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze. W 1958 uzyskał jako ekstern świadectwo dojrzałości. W 1959 został przyjęty na II rok wydz. aktorskiego PWSTiF w Łodzi, którą ukończył w 1962 (dyplom uzyskał 11 V 70). Współpracował z filmem, następnie z t. warsz.: w l. 1964-66 występował w T. Polskim, w sez. 1966/67 w T. Ludowym, 1967/68 w T. Ziemi Mazowieckiej, w l. 1968-71 w T. Klasycznym. Grał takie role, jak Hank ("Noc Iguany" Williamsa), Bobojedow ("Wrogowie" Gorkiego), Benvolio ("Romeo i Julia" Shakespeare'a), Lord Harley ("Szklanka wody" Scribe'a - na scenie T. Rozmaitości). W 1970 reżyserował widowiska i koncerty galowe z okazji zjazdów i rocznic politycznych. W 1971 pod patronatem ZG Polskiego Związku Esperantystów zorganizował Polski T. Esperanto im. A. Grabowskiego - był jego kier. art. i aktorem. Spektakle tego t. (m. in. "Bliski nieznajomy" Ścibora-Rylskiego, "Hipnoza" Cwojdzińskiego, "Życie rodzinne" Grodzieńskiej, fragm. "Pana Tadeusza" Mickiewicza, "Otwórz drzwi" Choińskiego, "Szczęśliwe wydarzenie" Mrożka) obejrzała w l. 1972-82 publiczność Stanów Zjednoczonych, Belgii, Holandii, Danii, RFN, Szwecji, Austrii, Jugosławii, Włoch, Islandii, Hiszpanii. Źródło: Almanach Sceny Polskiej 1983/84. Tom XXV. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe - Warszawa 1987.
