Marian Frymański
FRIEDMAN, Friedmann, Marian Zygfryd, pseudonim Marian Frimański, Frymański (8 grudnia 1917 Kraków – 3 września 1983 Warszawa),
aktor.
Był synem Karola Fridemanna i Teresy z domu Przednówek; jego pierwszą żoną była suflerka Helena z Bialików (1921–2010; ślub 14 lipca 1940 w Krakowie, rozwód w 1959), dragą graficzka Maria z domu Miketta (ślub 18 lutego 1960 w Warszawie); był ojcem aktora Stefana Friedmana. Przed II wojną światową ukończył kursy handlowe w Krakowie, należał do Koła Teatralnego przy Związku Młodzieży Pracowniczej i Rękodzielniczej. Okupację niemiecką przeżył w Krakowie; uczęszczał na tajne wykłady teatralne W. Góreckiego, w 1940–44 występował w Krakowskim Teatrze Podziemnym Adama Mularczyka, dla którego wykonywał prace dekoratorskie i opracował dekoracje do Niespodzianki.
Już w lutym 1945 został słuchaczem Studia Aktorskiego, otwartego przy Starym Teatrze w Krakowie, a od sezonu 1945/46 występował na tej scenie, m.in. w rolach Kacyka (Jajko Kolumba) i Collina (Król włóczęgów). W 1948 zdał eksternistyczny egzamin aktorski. W sezonie 1946/47 grał w Teatrze im. Węgierki w Białymstoku (używał nazwisk: Frimański, Frymański), np. Pazia Marii (Maria Stuart Słowackiego). W sezonach 1947/48–1952/53 należał do zespołu Teatru Nowego w Warszawie, zagrał m.in.: Korobkina (Rewizor), Vezineta (Słomkowy kapelusz), Quintanę (Zielony Gil), Piórkę (Milionowe jajko), Rejenta (Uczone białogłowy). W sezonie 1953/54 zaangażował się do Teatru Narodowego, od 1 listopada 1954 do końca 1957 grał w Teatrze Narodowym i Współczesnym, a po rozdzieleniu scen pozostał do końca życia w zespole Teatru Współczesnego.
Był aktorem charakterystycznym, występował najczęściej w rolach drugoplanowych, w których potrafił zaznaczyć swą osobowość. Niektóre z nich: Łapowy (Szalony dzień, czyli Wesele Figara, 1954), Profesor (Niewiele brakowało, 1956), Joe Stoddart (Nasze miasto, 1957), Bowl (Kariera Artura Ui, 1962), Zapowiadacz (Androkles i lew, 1964), Bednarek (Dochodzenie, 1966), Antoni Murdel-Bęski (Matka Witkacego, 1970), Pantalone (Król Jeleń, 1972), Stary kaleka (Święto Borysa, 1976), Dozorca (Kordian, 1977), Ogrodnik (Świecznik, 1979), Typowicz (Kurka wodna, 1980), Szarlemań (Smok, 1981), Will (Człowiek słoń, 1983).
Od lat 60. występował często w przedstawieniach Teatru TV, w niewielkich rolach, z których można wymienić: Poborcę (Męczeństwo Piotra Oheya), Mosana (Księga Hioba), Don Guzmana (Don Juan, czyli Kamienny gość Moliera), Gibbsa (Arszenik i stare koronki). Współpracował z Polskim Radiem. Zagrał niewielkie role w kilku filmach oraz w serialu telewizyjnym Polskie drogi. Zajmował się również malarstwem.
Bibliografia
Almanach 1983/84; Cały świat gra komedię; 40 lat T. Współczesnego w Warszawie (il.); Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Orzechowski: Stary T. i Studio; J. Ronard Bujański: Starego Teatru druga młodość, Kraków 1985; Sto lat Starego Teatru; Stary T. 1945–95; T. Narodowy w Warszawie; T. Współczesny w Warszawie (il.); Warnecki; Gaz. Wyb. 1996 nr 229 (il.); Pam. Teatr. 1964 z. 4 s. 434, 1997 z. 1–4 s. 392; Życie Warsz. 1983 nr 218; Akt ślubu nr 188/1940, Arch. USC Kraków; Akty: ślubu nr V/178/1960 oraz zgonu nr I/1386/1983, Arch. USC Warszawa; Akta (fot.), ZASP; Almanach 1944–59; www.filmpolski.pl
Ikonografia
J. Żebrowski: F. jako Chapusot (Spadkobiercy pana Rabourdin), karyk., rys., repr. Express Wiecz. 1954 nr 31; Fot. – IS PAN, ITWarszawa, NAC, T. Współczesny Warszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
