Danuta Karell
KARELL, Karel, Danuta, także Grzymska, z domu Wierniewicz, primo voto Kiersnowska, secundo voto Pietrkiewicz, tertio voto Kocimska, quarto voto Szumska (29 października 1915 Jekaterynosław, Ukraina – 11 września 1987 Londyn),
aktorka, piosenkarka.
Była córką Wacława Wierniewicza i Celiny z Grzymskich. Jej pierwszym mężem był aktor Ryszard Kiersnowski (zob. t. 2; ślub w 1933), drugim poeta Jerzy Pietrkiewicz, czwartym dziennikarz Mikołaj Szumski. Syn Michał Kiersnowski (1934–1979) był aktorem Teatru Polskiego Związku Artystów Scen Polskich. W 1933 ukończyła Gimnazjum im. Mickiewicza w Nowogródku (gdy otrzymywała świadectwo maturalne, była już mężatką) i rozpoczęła prywatne studia wokalne.
W czasie II wojny światowej przebywała w Wielkiej Brytanii. Pracowała jako sekretarka w tygodniku „Myśl Polska”, później m.in. w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Wstąpiła do Polskich Sił Zbrojnych i w 1942–45, pod nazwiskiem Grzymska, występowała w Lotniczej Czołówce Teatralnej; przedstawienia odbywały się najczęściej w siedzibie oddziałów łączności w Blackpool, ale także w innych miejscach na terenie Szkocji i Anglii. Śpiewała przeważnie ludowe piosenki w programach muzyczno-tanecznych. Zagrała także kilka ról w repertuarze dramatycznym, np. Kasię (Gwałtu, co się dzieje!; w grudniu 1942), Dziewczynę (Ty pójdziesz górą, 1943), Wandę (Mąż z grzeczności, 1944), a także Krakowiankę w rewii Hejnał krakowski (1945). Jej występ w roli Kasi zapamiętał Czesław Halski:
w aureoli rozsypanych włosów, w kolorowym kubraczku uwydatniającym jej smukłą figurę, wyglądała na scenie tak świeżo, ładnie i dziewczęco, że urok tej niewinnej, naiwnej, nieświadomej kokieterii chwytał za serca brać żołnierską.
Od 1945 mieszkała w Londynie. Była członkinią Związku Artystów Scen Polskich za Granicą. Występowała, pod pseudonimem Karell, w wieczorach literacko-muzycznych Mariana Hemara, Ryszarda Kiersnowskiego, w kabarecie Wiktora Budzyńskiego Niebieski Balonik (np. w 1949 w programach Pod dobrą datą, Pierwszy lepszy), w Teatrze Rewii Stanisława Belskiego (np. w 1957 w programie Szafa gra). Brała udział w radiowych kabaretach Hemara, nagrywanych od 1953 w Londynie dla Radia Wolna Europa. W Teatrze Polskim Związku Artystów Scen Polskich (do 1954 Polski Teatr Dramatyczny) wystąpiła w wieczorze artystycznym na Dzień Aktora (1949) i w widowisku Kuligiem przez Londyn (1959); grała rolę Zuzanny w Czemu kłamiesz kochanie? (1951), a w Teatrze Aktora Wojciecha Wojteckiego Leonię w Trafice pani generałowej (1957). Z własnymi recitalami występowała w klubach polskich, m.in. „Pod Grzybkiem”, „U Lotników”. W Londynie śpiewała w języku angielskim w Coliseum Theatre, m.in. w musicalu Call me, Madame, w Drury Lane Theatre w musicalu The King and I, grała w filmie A Night to Remember (1958).
W 1958–68 pracowała w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Monachium jako spikerka i inspektorka programu, a także śpiewała w Podwieczorkach przy mikrofonie, prowadzonych przez Budzyńskiego. W 1975 wróciła do Londynu, sporadycznie tylko brała udział w życiu artystycznym Polonii, np. w 1986 zasiadała w jury Konkursu im. Toli Korian, na najlepszą wykonawczynię piosenki młodego pokolenia.
Bibliografia
Almanach 1987/88; Artyści emigracyjnej Melpomeny 1939–95 (il.); M. Drue: Swoją drogą. Londyn 1994; Gawlikowski: Pracownicy Radia Wolna Europa; Cz. Halski: 6 lat. Perypetie wojenne 1939–1945, Londyn 1991; D. Mierzanowska: To było wczoraj, Londyn 1991; Mieszkowska: Była sobie piosenka; Mieszkowska: Hemar, Nowak: Wojna; Piekarski: Mars i Melpomena (il.); Dz. Pol. i Dz. Żołnierza 1987 nr 221; Pam. Teatr. 1988 z. 1–2 s. 50, 60, 68, 70, 1998 z. 1–2 s. 141, 148–158 (il.); Tydzień Pol. (Londyn) 1987 nr 38, 1996 nr 30; Arch. Emigracji, Toruń; Archiwalia i fot., Arch. PAN Warszawa (Kolekcja „Artyści emigracyjnej Melpomeny”, dar A. Mieszkowskiej); Inf. Teresy Nowakowskiej-Błażyńskiej z Londynu.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
