Felicja Stachowicz
STACHOWICZ Felicja, właśc. F. Staszak, zamężna Grekowa (działała od 1875 - zm. 18 X 1926 Lwów), aktorka. Urodziła się w Warszawie. Była uczennicą A. Rakiewiczowej. Być może już w 1875 występowała w zespole K. Doroszyńskiego w Łodzi. 18 VI 1877 debiutowała w Poznaniu w roli Anielki ("Przed śniadaniem"); zaangażowana, grała w zespole pozn. cały sez., latem 1877 także w Łodzi i warsz. t. ogr. Belle Vue. 13 X 1877 wystąpiła po raz pierwszy w t. krak. w roli Helenki ("Pan Damazy") i odtąd pracowała tu przez pięć sezonów. W 1881 występowała gościnnie w WTR: 3 I jako Cecylia ("Montjoye"), 4 I jako Aniela ("Śluby panieńskie"), 6 I jako Leonia ("Walka kobiet"); nie została jednak zaangażowana i na resztę sez. wróciła do Krakowa. W sez. 1882/83 występowała w Petersburgu w pol. zespole J. Teksla i F. Wesołowskiego. 4 V 1883 wystąpiła po raz pierwszy w t. lwow. w roli Helenki ("Pan Damazy"); odtąd pracowała tu do końca swojej kariery. W 1905 była z zespołem lwow. na występach w Kijowie. Sama wyjeżdżała na występy gościnne do Krakowa (maj 1886, grudzień ,1888, czerwiec 1893). W 1912 przeszła na emeryturę. Od września 1885 była żoną lwow. adwokata i dziennikarza Michała Greka. Przystojna, postawna, miała subtelne rysy, dobry głos i doskonałą dykcję. W Krakowie grała "naiwne", przede wszystkim w komediach, m.in. Helenę ("Zagroda Sobkowa"), Wandę ("Grube ryby"), Józię ("Stary mąż"), Stellę ("Fantazy"), Zosię ("Łobzowianie"), Basię ("Majster i czeladnik"), Elżbietę ("Grochowy wieniec"), Perditę ("Zimowa opowieść"). Popisową była w tym emploi jej Helenka w "Panu Damazym". We Lwowie, od początku dobrze przyjmowana, była chwalona nie tylko za urodę i kulturę, ale także za "znakomite informacje wyniesione z krakowskiej sceny". Swoje emploi zmieniła tu z "naiwnej" na "liryczną" wybijając się jako Klara ("Właściciel kuźnic"), Małgorzata ("Safanduły"), Luiza ("Intryga i miłość"). Jak pisał A. Grzymała-Siedlecki, "przez dwa dziesiątki lat z górą kochała na scenie i była kochana", stając się ulubienicą lwow. publiczności. Później zaczęła grać role bohaterek dramatycznych, takie jak: Desdemona ("Otello"), Ofelia ("Hamlet"), Amalia ("Zbójcy"), Amelia ("Mazepa"), Judyta ("Uriel Akosta"), tyt. w "Emilii Galotti" i "Lilli Wenedzie". Jednak "koturn tragiczny nie okazał się dla niej odpowiednim" - napisał S. Pepłowski. Lepsze były jej role w komedii i dramacie salonowym, jak np. tyt. w "Adriannie Lecouvreur" i "Pameli" czy Paulina ("Łotrzyca"). Najciekawszą, wg G. Zapolskiej wręcz "doskonałą artystką" okazała się "w rolach z podkładem charakterystycznym". Najwięcej grała ich za dyrekcji T. Pawlikowskiego. Była świetną Gospodynią na lwow. premierze "Wesela". Nadto wyróżniała się jako Zuzanna ("Wesele Figara"), Młynarka ("Zaczarowane koło"), Hrabina ("Spazmy modne"), Magda ("Przekupka warszawska"), Hanka ("Woźnica Henschel"), Katarzyna ("Poskromienie złośnicy"), Anna ("Fotografia Jędrusia"), w tyt. roli Madame Sans Gene. Grała też w tym okresie kilka udanych ról dram.: Elżbietę ("Szczęście w zakątku"), Katiuszę ("Zmartwychwstanie"), tyt. w Róży Bernd. Była dobrą aktorką fredrowską; grała m.in. Anielę i Klarę (Śluby panieńskie), Matyldę i Anielę (Wielki człowiek do małych interesów), Zofię (Cudzoziemczyzna), Zofię (Damy i huzary), Paulinę ("Pan Benet"). Bibl.: Almanach, Lwów 1911 (il.); Bar: Dzieje t. krak. s, 119; Błeszyński: Glikson s. 21, 44-46; Cudnowski (il.); Filler: Melpomena; Fredro na scenie; Gliński: Teatr w Petersburgu I s. 29-31; Got: Teatr Koźmiana; Grzymała-Siedlecki: Pawlikowski; Koźmian: Teatr; Pajączkowski: Teatr lwow. (il.); Pepłowski: Teatr we Lwowie II; Rocz. t. we Lwowie 1885-87; Webersfeld: Teatr Hellera s. 29; Wspomnienia aktorów; Zapolska: I Sfinks przemówi s. 28, 71, 182; Zapolska: Listy; EMTA 1884 nr 26, 1885 nr 103, 1886 nr 137, 1888 nr 261 (il.), 271, 1893 nr 508, 1894 nr 577, 1895 nr 33 (il.); Kur. warsz. 1926 nr 287; Afisze, IS PAN; Chomiński. Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - Bibl. Nar. (Zakład Grafiki), Bibl. Ossol., MHKraków, MTWarszawa, SPATiF, zb. J. Gota Kraków. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
