Osoby

GAWLICKI Mirosław (28 maja 1938 Łódź – 22 sierpnia 1993 Białystok),

aktor. 

Był synem Juliana Gawlickiego i Miriam z Zalzmanów; trzykrotnie żonaty, ostatnią żoną Gawlickiego była Elżbieta ze Szczepańskich, fryzjerka, perukarka i charakteryzatorka teatralna. Lata II wojny światowej przeżył z matką w ZSRR, na Syberii. W 1946 wrócił do Polski, najpierw mieszkał i uczył się w Łodzi, a od 1949  w Warszawie, gdzie w 1958 zdał maturę. W 1960–65 studiował na Wydziale Aktorskim łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej. 

Od 1 lipca 1964 był zaangażowany w Bałtyckim Teatrze Dramatycznym w Koszalinie i pozostał w nim na sezon 1965/66, po uzyskaniu dyplomu; grał: Doktora Ranka (Nora), Pana Nulę i Trzymałkiewicza (Dyliżans), tytułowego Kaligulę. W 1966–68 występował w Teatrze Polskim w Bydgoszczy, np. w rolach: Rodryga (Otello), Marcelego Stęporka (W małym dworku). W 1968–75 był aktorem Teatru Ziemi Opolskiej (od 1975 Teatr im. Kochanowskiego) w Opolu i grał m.in.: Chłopca z deszczu (Dwa teatry), Jana (Pierwszy dzień wolności), tytułowego Kordiana, Piotra Kmitę (Barbara Radziwiłłówna), Roberta (Księżniczka na opak wywrócona), Aojdesa (Protesilas i Laodamia) oraz w spektaklu Jeszcze pożyjesz według Bułata Okudżawy. W 1975–79 występował w Teatrze im. Siemaszkowej w Rzeszowie, jako: tytułowy Ryszard III, Segismundo (Życie jest snem), Wścieklica (Jan Maciej Karol Wścieklica), Göran Petersson (Eryk XIV). Od sezonu 1979/80 do 30 kwietnia 1985 grał w Teatrze im. Solskiego w Tarnowie, m.in.: Dziennikarza (Wesele), Klaudiusza (Tragiczna historia Hamleta), AA (Emigranci), Wolanda (Poncjusz Piłat Piąty), Wurma (Intryga i miłość), Komisarza (Żegnaj, Judaszu), Alfa (Lęki poranne), a od 1 maja 1985 do końca 1986/87 w Teatrze im. Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim: Potapowa (Anegdoty prowincjonalne), Doktora Gruna (Wariat i zakonnica), tytułowego Tamerlana Wielkiego, Stroopa (Rozmowy z katem), Stańczyka (Wesele), tytułowego Wujaszka Wanię. Od 1 września 1987 do 31 marca 1988 był zaangażowany w Teatrze im. Horzycy w Toruniu, a od 1 kwietnia 1988 do końca życia w zespole Teatru im. Węgierki w Białymstoku. Jego ostatnie role na tej scenie to: Żyd (Wesele), Bardolph (Letycja i lubczyk), Perlak (List z Ameryki), Apollon (Z powodu mokrego śniegu), Ben Ami (Opowiem wam o Ester). 

Był aktorem cenionym w małych ośrodkach teatralnych, gdzie zagrał wiele dużych, odpowiedzialnych ról. Jego aktorstwo początkowo ekspresyjne, z czasem stawało się coraz bardziej wyciszone, kameralne. Ciekawe dokonania miał na scenie rzeszowskiej. Zagrał tu jedną ze swoich najbardziej dojrzałych ról w całej karierze artystycznej – Jana Macieja Karola Wścieklicę (1978) –

bogatą intelektualnie i sprawną warsztatowo, [...] stworzył wściekłego Wścieklicę, ale nie ograniczył się do kwintesencji pazernej chłopskości. Dodał bohaterowi przewrotności 

(Edward Teodorczyk).

Inną ważną rolą był Segismundo (Życie jest snem, 1977):

cyniczny, zimny łotr w scenie pierwszego życia jawą, bezradny nieszczęśliwiec po ponownym wtrąceniu do lochu

i mądry, nauczony przez życie polityk – w scenie końcowej 

(Edward Teodorczyk).

Z przychylną opinią recenzentów spotkał się także Ryszard III (1977); Wojciech Natanson pisał:

przed kilku laty grał Kordiana w opolskim przedstawieniu. Był to dramat wewnętrzny, rozgrywający się w wyobraźni bohatera. Obecny Ryszard operuje także i efektami zewnętrznymi: krzykiem terroryzującym otoczenie, gwałtowną dramatycznością gestu i ruchu, tempem mowy.

Przekonująco zagrał Görana Petersona (Eryk XIV, 1979), był inteligentnym, przewrotnym mężem stanu, opętanym żądzą władzy, ale jednocześnie tragicznym w swej samotności. Później w Tarnowie podobał się w Emigrantach (1981), natomiast zawiódł w Hamlecie (1982), grając chaotycznie i bez koncepcji, oraz w Intrydze i miłości (1983), gdzie był zaledwie poprawny. Na scenie gorzowskiej sukces odniósł jako Stańczyk w Weselu (1987) i Wujaszek Wania (1987). Roman Pawłowski wyróżnił jego ostatnie role białostockie w spektaklach Opowiem wam o Ester i Z powodu mokrego śniegu (obie grał w 1992). Były one niewielkie, kameralne, ale mimo to aktor

potrafił wydobyć ze swoich postaci prawdę i naturalność, czyniąc z nich osoby pierwszoplanowe dramatu 

i przekonał

jeszcze raz jak ważny jest w dobrym teatrze drugi plan,

stworzył „nie tło, lecz pełną postać”. 

Bibliografia

Almanach 1992/93; 50 lat szkoły film.; Świerczewska s. 231. 234–236, 243, 251, 263–264 (cyt.; il.); T. im. Siemaszkowej 1944–94 (il.); T. Ziemi Opolskiej 1945–70 (il.); XXX lat Bałtyckiego T. Dramatycznego; Gaz. Współcz. 1993 nr 165; Kur. Por. 1992 nr 35 (R. Pawłowski), 1993 nr 162 (R. Pawłowski); Maska Toruńska 1981 nr 2 (il.); Profile 1976 nr 11 (E. Teodorczyk), 1978 nr 2 (E. Teodorczyk); Akta (fot.), ZASP; Programy, IS PAN; Inf. żony, Elżbiety Gawlickiej. 

Ikonografia

J. Sienkiewicz: Portret, karyk., rys., repr. Nowiny 1977 nr 70; Fot. – Bibl. Nar., IS PAN, ITWarszawa.  

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.