Czesława Celińska
CELIŃSKA Czesława, właśc. Cz. Werkaut-Celińska, zamężna Wołowska (29 IX 1889 Lwów - 5 III 1954 Łódź), aktorka, śpiewaczka. Była córką Szymona i Gustawy Werkautów-Celińskich, żoną -> Tadeusza Wołowskiego. W 1906-08 uczyła się w szkole dram. przy T. Miejskim we Lwowie, gdzie studiowała pod kier. J. Galla (śpiew), S. Niewiadomskiego (teoria muzyki) i F. Wysockiego (gra sceniczna). Debiutowała w sez. 1908/09 w lwow. T. Miejskim. Występowała głównie w operetkach; latem 1909 z zespołem opery i operetki lwow. na występach w Krakowie. Jesienią 1909 przeniosła się do T. Polskiego w Poznaniu, gdzie była do końca sez. 1911/12 i śpiewała m.in. partie: Jadwigi ("Straszny dwór"), Zofii ("Halka"), Siebla ("Faust"), Loli ("Rycerskość wieśniacza"); w 1912 występowała w Szczawnicy. Następnie wróciła do Lwowa, gdzie powierzono jej stanowisko primadonny w operze lwowskiej. Śpiewała tu wiele partii w repertuarze zarówno operowym, jak i operetkowym, m.in. Carmen ("Carmen"), Amneris ("Aida"), Bronia ("Hrabina"), Zuzanna ("Verbum nobile"), Eurydyka ("Orfeusz w piekle"), Helena ("Piękna Helena"). Zdobyła powodzenie dzięki korzystnym warunkom zewnętrznym, dobrze ustawionemu głosowi i talentowi aktorskiemu. 22 IX 1913 poślubiła w Lublinie aktora Tadeusza Wołowskiego. W 1915-16 występowała na prowincji, m.in. z zespołem H. Czarneckiego w Radomiu i Częstochowie. W sierpniu 1916 została zaangażowana do T. Współczesnego w Warszawie; później występowała również i na innych scenach warszawskich; w 1917-18 z zespołem objazdowym H. Czarneckiego w Piotrkowie i w Kielcach (1917), w Radomiu (1918), w 1919 w T. Wielkim pod dyr. H. Halickiego w Lublinie. W tych latach rzadziej śpiewała w operach, a coraz częściej w operetkach, rewiach i wodewilach, w których wkrótce wykazała duże zdolności charakterystyczne i komediowe. Posiadała również talent parodystyczny, przy czym specjalnością jej było parodiowanie śpiewaków operowych, szczególnie tenorów (na co pozwalała szeroka skala jej głosu). Występowała następnie m.in. w t. Miraż w Warszawie, w zespole T. Wołowskiego w Radomiu i Kielcach (1920), w T. Miejskim w Lublinie i w T. Miejskim w Bydgoszczy (1921), w Łodzi (1922), w T. Polskim w Katowicach (sez. 1924/25), w T. Popularnym w Łodzi, w T. Letnim w Wilnie (sierpień 1925), w zespole H. Czarneckiego w Grodnie (1925), w T. Popularnym w Bydgoszczy (sez. 1926/27), z zespołem t. bydgoskiego w Gdańsku (sierpień 1927), w t. Kakadu w Wilnie (1927), w t. Czerwony As w Warszawie (sez. 1928/29), w t. Mignon w Warszawie, w t. Pantera w Krakowie (1929), w t. Gong we Lwowie (sez. 1929/30), w t. Rewia w Poznaniu (sez. 1930/31), w bydgoskim t. Rewia "Uśmiech Bydgoszczy" (1931) oraz z zespołem tego t. p.n. "Złoty Uśmiech" w Gdańsku (sierpień 1931), w T. Miejskim w Grudziądzu pod dyr. H. Czarneckiego (sezon 1931/32), w T. Popularnym we Lwowie (sez. 1935/36), z zespołem warsz. Operetki w Krakowie i Lwowie (1939). Najlepsze role operetkowe z tego okresu: Hrabina Adelajda ("Ptasznik z Tyrolu"), Miss Lucy ("Targ na dziewczęta"), Sylwia Varescu ("Księżniczka czardasza"), Zuzanna ("Cnotliwa Zuzanna"). W 1944 przebywała w Lublinie. Po II wojnie świat. od 1945 występowała w Łodzi, m.in. w T. Lutnia (sez. 1946/47). W 1948 przeniosła się do T. Muzycznego w Lublinie, po czym wróciła do Łodzi, gdzie jeszcze w sez. 1951/52 i 1952/53 występowała w łódz. T. Małym, m.in. w roli Marii Tscholl ("Domek trzech dziewcząt"). Bibl.: Ciesielski: Teatr pol. w Gdańsku; Sobański: Teatr pol. na Śląsku; 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 384, 391, 393; Kur. warsz. 1916 nr 292, 1920 nr 228, 1927 nr 133,1928 nr 272, 1929 nr 58, 1930 nr 62; Teatr 1954 nr 12 (S. Dąbrowski); Afisze i programy, TS PAN; Akt zgonu i inne dokumenty C, wycinki prasowe oraz materiały dotyczące T. Wołowskiego, 1S PAN. Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - IS PAN. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
