Stanisław Kamiński
KAMIŃSKI Stanisław Marian (16 marca 1921 Wielkopole koło Konina – 4 paźdzernika 1999 Łódź),
aktor.
Był synem Stanisława Kamińskiego i Klary z Ogrodowskich; drugim mężem Krystyny z domu Sznajder, primo voto Szwegler (ślub 1 września 1951 w Bielsku). Gimnazjum ukończył w Słupcy, potem Liceum Telekomunikacyjne w Warszawie; tu przeżył II wojnę światową. Po upadku powstania warszawskiego został wywieziony do obozu w Niemczech, skąd wrócił w 1945. Według własnej relacji, przez kolejne dwa lata pracował dorywczo w zakładach przemysłowych i w rolnictwie.
W 1947–49 uczył się w Szkole Dramatycznej Nuny Młodziejowskiej-Szczurkiewiczowej w Poznaniu. W tym czasie grał epizody w spektaklach poznańskich teatrów: Polskiego, Nowego i Teatru Aktora i Lalki (np. Ferdka w Rycerzach radości). Po ukończeniu szkoły, otrzymał uprawnienia do wykonywania zawodu aktora, a w 1951 zdał eksternistyczny egzamin aktorski. Od sezonu 1949/50 do 31 lipca 1953 zaangażowany był w zespole Teatru Polskiego w Bielsku i Cieszynie, gdzie występował jako: Wojciech Suseł (Dorożką po Warszawie), Kapitan Baba (Wyspa pokoju), Tabarin (Król włóczęgów), Nataniel (Stracone zachody miłości), Franio (Szczęście Frania). Potem wrócił do Poznania i od września 1953 grał w Teatrze Polskim rolę Budzisza (Stefan Czarniecki), a angaż do Teatrów Dramatycznych otrzymał od 1 listopada tego roku i pozostał do końca sezonu 1953/54.
W 1954/55 występował w przedstawieniach Teatru Satyryków (od 1955 pod nazwą Estrada Poznańska), np. chwalono go w roli Rączki (Babcia i wnuczek, czyli Noc cudów): stworzył groteskową kreację,
był takim jarmarcznym oszustem, że trudno będzie go prześcignąć w kunszcie i celności aktorskiego detalu,
pisał Andrzej Wirth. Występował też w Bez znieczulenia i Karoca odjeżdża 19.30. W tym samym sezonie brał też udział w spektaklach Eksperymentalnego Zespołu Dramatycznego Kuźnica. Od 1955 do 1957 znów był aktorem poznańskich Teatrów Dramatycznych: Polskiego, Małego i Komedii Muzycznej; występował przeważnie w lekkim repertuarze, a jego role przyjmowane były przychylnie, np. Karol Jurkiewicz (Maturzyści), Filutowski (Szkoła kobiet), Peterbon (Bal złodziejaszków), Podporucznik (Angelica), Inspicjent (Panna Nitouche), Cacankiewicz (Podwójna buchalteria). W listopadzie 1957 zagrał Clova w Końcówce, która inaugurowała działalność Teatru Atelier pod kierownictwem Stanisława Hebanowskiego, Marka Okopińskiego i A. Matuszewskiego przy poznańskim Związku Polskich Artystów Plastyków. W tej roli, największe uznanie krytyków wzbudzała jego sylwetka „pełna swoistej ekspresji, a zarazem niezwykle oszczędna w środkach wyrazu”, „eksplodująca tragicznym masochizmem” (Leszek Prorok). W maju 1958 wystąpił jako Omegus w kolejnej premierze Atelier, Nieśmiertelnych i „przypominał uparcie Clova”, co (według Bogdana Danowicza) było
dowodem siły jego poprzedniej kreacji. Ale w tej analogii było coś ze świadomego pastiszu Końcówki autora Nieśmiertelnych. Kamiński w każdym centymetrze sześciennym swej osobowości przystawał do tej najgorszej z ludzkich rzeczywistości.
Na scenie Teatru Atelier pokazał duży talent dramatyczny, zupełnie potem niewykorzystany.
Przeniósł się do Łodzi i do końca życia zawodowego związany był z miejscowymi scenami. Od sezonu 1958/59 do końca 1963/64 występował w Teatrze 7.15, od 1964/65 do końca 1971/72 w Teatrze Powszechnym, od 1972/73 do 28 lutego 1978 w Teatrze Ziemi Łódzkiej, a od marca 1978 do emerytury, to jest do końca 1980/81, w Teatrze Muzycznym. Na łódzkich scenach zagrał takie role, jak: Napoleon (Madame Sans-Gêne, 1959), Zorobabel (Dziewiąty sprawiedliwy, 1963) – Teatr 715; Filipczak (Ktoś nowy, 1964), Wicherkowski (Dom otwarty, 1965); Joe Crowell (Nasze miasto), Zoltan Karpathy (My Fair Lady) – 1966; Lord Scroop (Henryk V), Tryk (Lizystrata) – 1970; Markiz d’Arquien (Ojciec królowej, 1971) – Teatr Powszechny; Stańczyk (Rzeczpospolita zapłaci, 1972), Dziadek (Komedia rodzinna, 1975), Grzegorz (Damy i huzary, 1976; „dał koncert gry aktorskiej”, „zrobił z rólki prawdziwy majstersztyk”), Georgi Gordeziani (Most Aleksandra Czchaidzego, 1977) – Teatr Ziemi Łódzkiej. W Teatrze Wielkim wystąpił gościnnie jako Frosch w Zemście nietoperza (1967). W Teatrze Muzycznym grał niewielkie role w musicalach i operetkach: Baltazara (Oh! Laleczko, 1978), Ruittersplata (Rozwódka, 1979); Aleksego (Cnotliwa Zuzanna), Miksa (Księżniczka czardasza) – 1980; później, na emeryturze, Jamesa (Wiktoria i jej huzar, 1982), a w Teatrze Nowym Błazna (Wieczór Trzech Króli, 1992). W 1954–96 zagrał kilka małych ról w Teatrze TV, a w 1956–90 kilkanaście epizodów w filmach i telewizyjnych serialach.
Bibliografia
Almanach 1999/2000; Danowicz: Ujarzmianie Melpomeny (cyt.); Kaszyński: Teatr łódz.; Operetka i T. Muzyczny w Łodzi s. 193, 194; T. w Bielsku-Białej 1945–80; J. Urbankiewicz: Szmerek na widowni, Łódź 1984; A. Wirth: Siedem prób, Warszawa 1962 s. 207–208; Dz. Popul. 1976 nr 149; Głos Rob. 1976 nr 149; Kron. m. Poznania 1958 nr 1 s. 62 i 63 (L. Prorok), 1963 nr 4 s. 40, 71, 75; Odgłosy 1976 nr 32; Od Nowa 1958 nr 4; Teatr 1957 nr 4 (il.); Akta (fot.), ZASP; Programy, wycinki prasowe, IS PAN; Almanach 1944–59. Inf. K. Szweglera (pasierba K.) z Łodzi; www.filmpolski.pl
Ikonografia
Fot. – IS PAN, ITWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
