Jerzy Kleyn
KLEYN Jerzy Tadeusz, także Jerzy Kleyny, czasem: Klejn, Klein (19 czerwca 1924 Warszawa – 27 grudnia 1982 Płock),
aktor.
Był synem muzyka, kompozytora i profesora Konserwatorium Warszawskiego, Aleksandra Kleyna, i Janiny z Walkiewiczów; kuzynem Henryka Klejnego (1919–1976), kompozytora, pianisty i dyrygenta, który współpracował też z teatrami i filmem, oraz Jerzego Kleyna (1927–1999; używał formy nazwiska Kleyny), scenarzysty i reżysera telewizyjnego, autora tekstów wielu piosenek; mężem aktorki Marii Alicji Kleyn z Michałowskich (zob. t. 2; ślub w Skolimowie w 1947), a po rozwodzie i jej śmierci, aktorki Haliny Bujalskiej z Narożnych (ślub 4 stycznia 1975 w Warszawie).
Rozpoczętą przed wybuchem II wojny światowej naukę, kontynuował w czasie niemieckiej okupacji w Warszawie na IV Miejskich Kursach Przygotowawczych; pracował wtedy jako urzędnik w Domu Handlowym Wielgosińskiego, a w 1944 ukończył Szkolę Handlową II stopnia. Po zakończeniu wojny, był przez półtora roku słuchaczem Miejskiej Szkoły Dramatycznej pod kierunkiem Janusza Strachockiego w Warszawie i w sezonie 1945/46 występował w Reprezentacyjnym Zespole Recytatorskim, prowadzonym przez Helenę Starską. W sezonach 1946/47–1948/49 należał stale do zespołu Teatru Dzieci Warszawy, ale występował również w Teatrze Studio Milicji Obywatelskiej, a w 1946/47 grał też w Teatrze Jaskółka, należącym do warszawskich Miejskich Teatrów Dramatycznych (np. Księcia Hiacynta w Zapraszamy na wesele). Od sierpnia 1949 do 31 października 1952 był aktorem Teatru Ziemi Opolskiej w Opolu.
Powrócił do Warszawy i od 1 lutego do 30 kwietnia 1953 zaangażowany był w Teatrze Lalka, skąd w trakcie sezonu przeniósł się do Teatru im. Bogusławskiego w Kaliszu, gdzie pozostał do końca 1955/56. We wrześniu 1954 w Krakowie zdał, po kilku próbach, aktorski egzamin eksternistyczny i uzyskał uprawnienia zawodowe. Z Kalisza wrócił do Warszawy i w 1956–59 grał w Warszawskim Teatrze Objazdowym Państwowego Przedsiębiorstwa Imprez Estradowych. Od grudnia 1959 i następnie w sezonie 1960/61 występował w Teatrze im. Węgierki w Białymstoku, w 1961/62 w Teatrze im. Mickiewicza w Częstochowie, a w 1962/63 ponownie w Warszawskim Teatrze Objazdowym Państwowego Przedsiębiorstwa Imprez Estradowych. Później nie był zaangażowany na etacie w żadnym teatrze. Pozostał w Warszawie, współpracował sporadycznie i grał małe role w Teatrze Narodowym (1967/68), Powszechnym (1974/75 i 1975/76) i Ateneum (1979/80 i 1980/81), występował w przedstawieniach Stołecznej Estrady, nagrywał w dubbingu, w Polskim Radiu. Zagrał też w kilku filmach i serialach (m.in.: Dyrygent, Noce i dnie, Alternatywy 4). Wraz z Haliną Bujalską był gospodarzem tak zwanych „Wieczorów wilanowskich”, programów muzyczno-literackich, organizowanych w pałacu w Wilanowie.
Był użytecznym aktorem, o dobrych warunkach zewnętrznych; wśród wielu jego ról warto wymienić takie, jak w Opolu: w 1949 Fryc Hammer (Placówka), w 1950 Albin (Śluby panieńskie), w 1951 Robert Jelonek (Wodewil warszawski) i Piotr Sielawa (Próba sił), w 1952 Starikow (Ożenek); w Kaliszu: w 1954 Świstak (Fircyk w zalotach), w 1955 Rzeźbiarz (Żeglarz), Florindo (Sługa dwóch panów) i Hrabia Modnicki (Spazmy modne), w 1956 Parys (Romeo i Julia), Praed (Profesja pani Warren) i Henryk Topolski (Lekkomyślna siostra); w Teatrze Objazdowym Państwowego Przedsiębiorstwa Imprez Estradowych: Hrabia Wacław (Mąż i żona, 1959), Pastor (Anna Christie, 1963); w Białymstoku: w 1959 Abneos (Wojny trojańskiej nie będzie), w 1960 Lord i Hortentio (Poskromienie złośnicy) oraz Karol (Pierwszy dzień wolności), w 1961 Howard Wagner (Śmierć komiwojażera) i Mokrousow (Jegor Bułyczow i inni); w Częstochowie: Lucjan (Uczta morderców, 1962). W latach późniejszych wystąpił np. w 1967 jako jeden z diabłów i gości na balu w Dziadach w Teatrze Narodowym, a w 1975 jako Piekarz (Sprawa Dantona) i Mermillod (Bel Ami i jego sobowtór) w Teatrze Powszechnym.
Bibliografia
Almanach 1982/83; Cały świat gra komedię; Kaszyński: Teatralia; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Mrozińska: T. wśród ruin; Teatr 1939 nr 16 s. 27 (il.); Życie Warsz. 1983 nr 1; Akt ślubu nr V/19/1975, Arch. USC Warszawa; Akta (fot.), ZASP; Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Rymkiewicz: T. Powszechny; Almanach 1944–59; www.filmpolski.pl; Inf. córki, Elwiry Kleyn.
Ikonografia
Fot. – IS PAN, ITWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
Biogram w Almanachu Sceny Polskiej
Jerzy Tadeusz Kleyn (19 VI 1924 Warszawa - 27 XII 1982 Płock), aktor. Był słuchaczem Szkoły Dramatycznej pod kier. Janusza Strachockiego w Warszawie (1945). W 1954 zdał w Krakowie eksternistyczny egzamin aktorski. Od września 1945 brał udział w pracach zespołu recytatorskiego Haliny Starskiej w Warszawie, w sez. 1946/47 występował w warsz. T. Jaskółka i okresowo w T. MO "Studio", 1947/48 w Miejskich T. Dramatycznych, 1948/49 w T. Dzieci Warszawy, w l. 1949-52 w T. Ziemi Opolskiej w Opolu, w sez. 1952/53 znów w Warszawie w T. Lalka, już od marca 1953 do końca sez. 1955/56 w T. im. Bogusławskiego w Kaliszu, w l. 1956-60 w Objazdowym T. PPIE w Warszawie, równocześnie od sez. 1959/60 i w 1960/61 w T. im. Węgierki w Białymstoku, 1962/63 znów w warsz. T. PPIE, od sez. 1963/64 współpracował dorywczo z różnymi t. oraz z Polskim Radiem, m. in. w sez. 1967/68 występował w "Dziadach" Mickiewicza na scenie T. Narodowego, w sez. 1974/75 w roli Piekarza w "Sprawie Dantona" Przybyszewskiej w T. Powszechnym, w sez. 1975/76 grał tamże Biskupa Mermilloda w "Bel Ami i jego sobowtórze" Codignoli. Inne jego role, to m. in. Świstak ("Fircyk w zalotach" Zabłockiego), Albin ("Śluby panieńskie" Fredry), Basiński ("Jadzia wdowa" Tuwima), Lucjan ("Uczta morderców" Wydrzyńskiego). Źródło: Almanach Sceny Polskiej 1982/83. Tom XXIV. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987.
