Osoby

KARASIŃSKA Janina, Nina, zamężna Tomaszewska (12 stycznia 1917 Warszawa – 13 lipca 1986 Kraków),

aktorka. 

Była córką aktora Edmunda Karasińskiego (zob. t. 2) i Janiny z Posłusznych; żoną aktora Wiesława Tomaszewskiego (zob. tom 2; ślub w 1940 w Krakowie). Do szkoły średniej chodziła w Katowicach, gdzie była też słuchaczką kursu wymowy i deklamacji, zorganizowanego przy Teatrze Polskim przez Wandę Siemaszkową. Kurs ukończyła w 1935 i na sezon 1935/36 zaangażowała się do Teatru Miejskiego w Sosnowcu, gdzie wystąpiła m.in. w Towariszczu. W sezonach 1936/37 i 1937/38 grała w Teatrze Miejskim w Częstochowie, np. w 1937 Zuzię w komedii Mysz kościelna. W czerwcu 1937 zdała przed komisją Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie aktorski egzamin eksternistyczny. 

W sezonie 1938/39 była aktorką Teatrów Miejskich we Lwowie i występowała jako Gwen (Cały dzień bez kłamstwa), Hanula (Królewicz Rak), Françoise (Subretka), a także pozostała tu w sezonie 1939/40 i w Polskim Teatrze Dramatycznym zagrała Mariannę (Świętoszek) oraz Melę (Moralność pani Dulskiej). Potem zamieszkała w Krakowie; w marcu 1944 występowała w oficjalnym Krakowskim Teatrze Powszechnym w Ślubach panieńskich (jako Aniela) i w Maturze, ale po zapoznaniu się w prasie podziemnej ze stanowiskiem Związku Artystów Scen Polskich, szybko wycofała się z umowy. 

Po wojnie, w 1945 Gniazdo Związku Artystów Scen Polskich w Krakowie zaocznie pozbawiło ją prawa występowania przez trzy lata w teatrach w Krakowie, Warszawie, Katowicach, a także w radiu i w filmie. Był to wyrok wyjątkowo surowy, złagodzony po jej odwołaniu się i ponownym rozpatrzeniu  sprawy. Od 1 marca do 31 sierpnia 1945 była aktorką w Teatrze Miejskim w Katowicach. Potem wróciła do Krakowa i grała kolejno: w Teatrze im. Słowackiego (1945/46), Teatrze Kameralnym Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (1946/47) i w Miejskich Teatrach Dramatycznych (1947/48). Zagrała rolę Anny w dwuosobowej sztuce Świt, dzień i noc (z Jerzym Kaliszewskim; premiera 10 sierpnia 1946 w Starym Teatrze), którą potem, w sezonie 1946/47 z powodzeniem grali gościnnie w wielu teatrach, m.in. w Teatrze Syrena w Łodzi. W sezonie 1948/49 zaangażowała się do krakowskiego Teatru Młodego Widza (od 1958 pod nazwą Teatr Rozmaitości) i pracowała na tej scenie do końca 1971/72. Później, na skutek wypadku samochodowego, w którym została poszkodowana, zmuszona była przejść na rentę inwalidzką. 

Zdolna i urodziwa, wyróżniała się wdziękiem oraz temperamentem scenicznym i w latach młodości była, jak określano, „znakomitą odtwórczynią ról młodych dziewcząt”, a później także „amantek i dam”. W Katowicach zagrała w inauguracyjnym przedstawieniu 2 kwietnia 1945 Klarę (Zemsta), potem Bessy Watty (Zieleni się zboże). Na krakowskich scenach wystąpiła w takich rolach, jak: Marta (Król, 1945), Wanda (Grube ryby, 1946 – u boku Ludwika Solskiego w roli Ciaputkiewicza; też w 1953), Elmira (Świętoszek, 1946 i 1952), Helena (Pan Jowialski, 1947), Anna (Warszawianka, 1947; u boku Solskiego jako Starego Wiarusa), Luba Popowa (Tu mówi Tajmyr, 1949), Wala (Okno w lesie, 1950), Helena (Pan Damazy, 1952), Wanda Malska (Dwie blizny, 1953), Podstolina (Fircyk w zalotach, 1954), Hermiona (Opowieść zimowa, 1955), Janina (Osobliwe zdarzenie, 1956), Kasia (Pocieszne wykwintnisie, 1957), Królowa Anna (Szklanka wody, 1958), Podstolina (Zemsta, 1960), Hrabina (Wesele Figara, 1962), Pani II (Nasze miasto, 1963), Maryla (Ania z Zielonego Wzgórza, 1964), Pani Kapulet (Romeo i Julia, 1965), Mgła (Królowa śniegu, 1967). Wystąpiła w filmie Niekochana (1965). 

Bibliografia

Almanach 1985/86; Dąbrowski: Na deskach t. 1, 2; 10-lecie T. Młodego Widza w Krakowie (il.); Marczak-Oborski: Teatr 1918–39; Rozmaitości przez 20 lat; Solski: Wspomnienia (il. na s. 315); Teatr pol. we Lwowie; Życie teatr. w Częstochowie; Warnecki; Wydrzyński s. 23; Żywot: Dwadzieścia sezonów; Kur. Warsz. 1935 nr 253, 1938 nr 329, 1939 nr 127, 161, 165, 222; Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 s. 204, 241, 265, 1997 z. 1–4 s. 99, 104, 436; Scena Lwow. 1938/39 z. 2, 4; Życie Lit. 1986 nr 30; Akta (fot.), ZASP; Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Spis ZASP 1949; Hałabuda: Repertuar; Almanach 1944–59. 

Ikonografia

Fot. – IS PAN, MTWarszawa, NAC.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Biogram w Almanachu Sceny Polskiej

Nina, Janina Karasińska, zam. Tomaszewska (13 I 1917 Warszawa - 13 VII 1986 Kraków), aktorka. Po ukończeniu szkoły dramatycznej została zaangażowana na sez. 1935/36 do T. Miejskiego w Sosnowcu, w l. 1936-39 grała w T. Miejskim we Lwowie, w sez. 1939/40 tamże w Polskim T. Dramatycznym, w marcu 1944 występowała w Krakowskim T. Powszechnym w "Ślubach panieńskich" Fredry i "Maturze" Fodora. Po wojnie była w pierwszym zespole T. im. Wyspiańskiego pod dyr. Karola Adwentowicza i Wilama Horzycy (kwiecień-wrzesień 1945), następnie związała się z t. krakowskimi, grając w l. 1945-48 w T. im. Słowackiego, 1948-71 w T. Młodego Widza, potem T. Rozmaitości. Niektóre role: Mela ("Moralność pani Dulskiej" Zapolskiej), Klara ("Zemsta" Fredry), Bessy ("Zieleni się zboże" Williamsa), Anna ("Warszawianka" Wyspiańskiego), Hrabina ("Wesele Figara" Beaumarchais), Pani Kapulet ("Romeo i Julia" Shakespeare'a), Maryla ("Ania z Zielonego Wzgórza" Montgomery). Źródło: Almanach sceny polskiej 1985/86. Tom XXVII. Wydawnictwo Naukowe - Warszawa 1993.