Osoby

GODLEWSKA Janina Paulina Felicja, pseudonim Godelska, zamężna Bogucka (8 marca 1906 Warszawa – 19 lipca 1992 Warszawa),

śpiewaczka, aktorka. 

Była córką Jana Godlewskiego i Zofii z domu Lilpop; wnuczką śpiewaka Wilhelma Troschla (zob. t. 1); siostrą dyrygentki Zofii Godlewskiej; żoną aktora Andrzeja Boguckiego (zob. t. 2; ślub 27 czerwca 1933 w Warszawie). W 1929 ukończyła Oddział Dramatyczny przy Konserwatorium Muzycznym w Warszawie. Utalentowana aktorsko i muzycznie, występowała w wodewilach, komediach muzycznych, operetkach na scenach teatrów muzycznych, rewiowych, a także dramatycznych w Warszawie. W sezonie 1931/32 w teatrze Banda, pod pseudonimem Godelska, brała udział w kilku rewiach. 

W 1932–34 występowała w Teatrze Wielkim w operach: Eugeniusz Oniegin (w roli Olgi), Aida, Walkiria, Rigoletto, i operetce Orfeusz w piekle. W programie Teatru Wielkiego z 1933 została wymieniona wśród solistek w sezonie 1932/33, ale była nią też w 1933/34. W sezonie 1934/35 grała w Teatrze Ateneum w komedii Mądra mama. Potem występowała w rewiach, m.in. w teatrze Cyrulik Warszawski (1935/36), teatrze 13 Rzędów (1936/37), teatrze Małe Qui Pro Quo (1937/38 i 1938/39). Od 1936 współpracowała z teatrem dziecięcym prowadzonym przez Henryka Małkowskiego w Warszawie. W 1938 wystąpiła na koncercie Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego (dyrygowała Zofia Godlewska). Od 1938 była solistką chóru Dana i występowała z nim w wielu krajach Europy, a także w USA i Kanadzie. Wraz z mężem wielokrotnie brała udział w koncertach estradowych, w programach radiowych, np. w Podwieczorkach przy mikrofonie. 

Po wybuchu II wojny światowej znalazła się we Lwowie i zaangażowała do zespołu Polskiego Teatru Dramatycznego, w którym zagrała Lokatorkę (Moralność pani Dulskiej), a na początku 1940 występowała też w sali kina „Stylowe” w teatrze rewiowym kierowanym przez Feliksa Konarskiego (Ref-Rena). W 1940 wróciła do Warszawy; brała udział w pracach tajnych zespołów studyjnych (na przełomie 1940 i 1941 była w grupie artystów, którzy przygotowywali Męża i żonę), w koncertach recytatorskich, organizowanych przez Marię i Edmunda Wiercińskich. Zarabiała, śpiewając wraz z mężem, w kawiarniach, np. „U Aktorek” i w kawiarni „SiM”. Oboje pomagali ukrywającym się Żydom, m.in. przyczynili się do uratowania Władysława Szpilmana. W czasie powstania ukrywała się z mężem w klasztorze Karmelitów. Po powstaniu znalazła się w Lublinie, gdzie w lutym 1945 zaangażowała się do Teatru Wojska Polskiego, a od marca tego roku do Teatru Miejskiego. 

Od maja 1945, a potem w sezonach 1945/46 i 1946/47 grała w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi, m.in.: Hrabinę Respektową (Fantazy), Helenę (Ostrożnie, świeżo malowane), Basię (Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale), Starościnę (Powrót posła). W 1947–50 występowała w Teatrze Nowym w Warszawie, w sezonie 1955/56 i 1956/57 w Teatrze Młodej Warszawy, w rolach: Hrabiny (Wesele Figara), Eleonory (Słomkowy kapelusz), Mądrej Baby (Dzikie łabędzie), Madame Belmont (Sztuka zdobywania szczęścia). Współpracowała z warszawską rozgłośnią Polskiego Radia; po wojnie była jedną z pierwszych radiowych gwiazd, już we wrześniu 1945 miała kilkudziesięciominutowe programy. Śpiewała wiele szlagierów kompozycji Szpilmana, dedykowanych jej i Boguckiemu. Była związana z radiową Orkiestrą Jazzową pod batutą Szpilmana, a później z Orkiestrą Taneczną Polskiego Radia, z którą występowała na antenie, np. w 1956 w czasie jubileuszu 10-lecia działalności orkiestry. Brała też udział w koncertach estradowych. Na scenie i na estradzie ukazywała się jednak coraz rzadziej, ze względu na konieczność opiekowania się chorym dzieckiem; wkrótce całkowicie zrezygnowała z występów. 

W 1978 Instytut Pamięci Narodowej Yad Vashem w Jerozolimie przyznał jej oraz mężowi tytuły Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Jej postać została przedstawiona w filmie Pianista Romana Polańskiego.

Bibliografia

Almanach 1991/92; Boy: Pisma t. 24–28; Ciecierski: Zwyczajne życie; Csató: Interpretacje; Gawrońska; Z. Jasińska: Na scenie teatru i życia. Saga rodu Leszczyńskich-Rapackich, Warszawa 2010; Jego siła; Kaszyński: Teatr łódz.; Krasiński: Teatr Jaracza; Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata: ratujący Żydów podczas HoIocaustu, t. 1 (red. D. Libionka, R. Kuwałka, A. Kopciowski), Kraków 2009; Z. Kucówna: Szara godzina, Poznań 2012 s. 138, 139; Lerski: Syrena Record; Małkowski: Moje wspomnienia; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Michalski: Piosenka; Michalski: Powróćmy (il.); Mrozińska: Karabin i maska; Sempoliński: Wielcy artyści; W. Szpilman: Pianista. Warszawskie wspomnienia 1939–1945, Kraków 2000 s. 124–126; Teatr Wielki w Warszawie 1833–1933, Warszawa 1933; Wierzyński: Wrażenia; Wilski: Szkolnictwo; Kur. Warsz. 1931 nr 308, 350, 1932 nr 82, 110, 352, 1933 nr 43, 102, 319, 332, 333, 1934 nr 26, 1935 nr 126, 242, 1936 nr 331, 1937 nr 23, 66; Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 s. 28, 113, 265, 1997 z. 1–4 s. 374, 376, 540, 545, 686; Życie Warsz. 1992 nr 175, 180; Akt ślubu nr I–6/194/1933 i zgonu nr I/1596/1992, Arch. USC Warszawa; Akta (fot.), ZASP; Program rewii „Najeża”, Cyrulik Warszawski, sez. 1935/36 (il.), MTWarszawa; Korespondencja J. Rapackiej z J. Godlewską, Zb. Specjalne, IS PAN; Almanach 1944–59. 

Ikonografia

M. Berezowska: G. jako Hrabina (Wesele Figara), repr. Odrodzenie 1947 nr 46; Fot. – Bibl. Nar., IS PAN, ITWarszawa, MTWarszawa, NAC.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.